UEFA’nın her yıl düzenli olarak yayınladığı “Te European Club Footballing Landscape” raporunda ligler ve kulüpler hakkında çok sayıda ayrıntılı bilgiye ulaşmak mümkün.
Raporun ligler ve formatlarla ilgili kısmını bu sayıda, kulüplerin finansal yapısıyla ilgili bölümünü de Nisan sayısında bulabileceksiniz.
Raporun en çok ilgi çeken kısımlarından birisi son iki yıldır tüm dünyayı etkileyen Covid-19 pandemisinin seyirci sayısına yaptığı etki. 2011-12 sezonunda Avrupa’daki liglerde tribünlerdeki seyirci sayısı 103 milyon 300 bine ulaşmıştı.
Pandemiden önceki son sezon olan 2018-19’da tribünlerde 105 milyon 200 bin kişi yer almıştı. Pandeminin ortaya çıktığı 2019-20 sezonunda seyirci sayısı yüzde 29.9 azalarak 73 milyon 800 bine düştü. Burada, pandeminin Mart 2020’de, çoğu ülkede sezonun sona ermesine iki ay kala ortaya çıktığını hatırlatmak gerekiyor. Pandeminin etkisinin tamamıyla hissedildiği 2020-21 sezonunda seyirci sayısı bir önceki sezona göre yüzde 90.8 oranında azaldı. Sezon boyunca tribünlerde toplam 6 milyon 800 bin kişi yer alabildi.
Stadyumların seyircilere açıldığı 2021-22 sezonunda ise bir önceki sezona göre seyirci sayısında yüzde 442.6’lık bir artış yaşandı. Ocak 2022 verilerine göre tribünlerde 36 milyon 900 bin kişi maç izledi. Bu rakamlar hükümetlerin verdiği kısıtlamalara bağlı olarak federasyonların aldığı seyirci kapasitesiyle de ilgili. Ağustos 2021itibariyle Avrupa’daki 23 ülkede stadyumlar yüzde 100 kapasiteyle seyircilere açık.17 ülkede seyircilerin stadyumda yer alma kapasitesi yüzde 50 ile 99 arasındayken, sekiz ülkede ise yüzde 50’nin altında stadyum kapasitesiyle karşılaşmalar oynanıyor
15 LİGDE SEZON ARASI YOK
UEFA’ya bağlı federasyonların liglerinin yüzde 72’sinde iki hafta ya da daha uzun süreli sezon ortası arası veriliyor. 12 ligde iki hafta ile bir ay arasında olan sezon ortası arası,15 ligde ise bir ile iki ay arasında. İki ay ve üzerinde ara veren lig sayısı ise 11.15 ligde ise sezon, hiç ara verilmeden tamamlanıyor. Kadın futbolundaysa sezon ortası arası tercih edilmiyor. Avrupa’daki liglerin yüzde 92’sinde sezon ortası arası bulunmuyor.
SÜPER LİG 20 TAKIMLI 5 LİGDEN BİRİ
Avrupa’da 2021-22 sezonunda ülkelerin en üst düzey liglerinde 724 takım mücadele ediyor. Bu, geçen sezona göre sekiz takımın daha az olduğu anlamına geliyor. 20 takımlı liglere sahip olan İngiltere, İspanya, Fransa, İtalya ve Türkiye, takım sayısının en fazla olduğu liglerin bulunduğu ülkeler.
Belçika, Almanya, Hollanda, Polonya ve Portekiz gibi Avrupa’nın önemli futbol ülkelerinde ligler 18 takımla oynanıyor. Andorra, Azerbaycan, Letonya ve Moldova ise sekiz ile liglerindeki takım sayısı en az olan ülkeler. Bu sezon sonunda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkede takım sayısı düşerken dört ülkede ise takım sayısında artış yaşanacak. Litvanya’da ligdeki takım sayısı dört artarken, Malta ve Sırbistan’da takım sayısı dört azalarak 12’ye düşecek. Kadın futbolunda ise Avrupa’da takım sayısının en fazla olduğu lig Türkiye. 24 takımın iki grupta mücadele ettiği Türkiye’yi 18 takımla Yunanistan izliyor. Bulgaristan, İspanya ve Portekiz’de ise ligdeki takım sayısı16.
MAÇ SAYILARI YÜZDE 2 ARTTI
Avrupa’daki liglerde maç sayıları da geride kalan sezona göre yüzde iki oranında arttı. Sadece sekiz ligde geçen sezona göre daha az maç oynanıyor. Bu sezon Avrupa’daki en üst düzey liglerdeki toplam maç sayısı 11 bin 929’a yükseldi. UEFA’nın raporunda yer alan bilgilerden biri de Avrupa’daki liglerin yüzde 52’sinin kendi lig yönetimlerine sahip olması. Liglerin yüzde 48’i ise o ülkelerin futbol federasyonları tarafından yönetiliyor. Kadın futbolunda ise ülke federasyonlarının egemenliği göze çarpıyor. Avrupa’daki kadın futbol liglerinin yüzde 96’sı ülke federasyonlarının işleyişinde bulunuyor.
YEREL KUPADA TÜRKIYE FARKI!
Yerel kupalar dikkate alındığında Türkiye, en fazla sayıda kulübün mücadele ettiği ülke. Türkiye Kupası’nda 128 takım yer alıyor. Bu sayı İspanya’da 116, İngiltere, Fransa, Almanya ve Portekiz’de 62, İtalya’da ise 40. 31 ülkede kupa maçları tek karşılaşma üzerinden oynanırken 18 ülkede ise çift maçlı eleme sisteminin ardından yerel kupada turu geçen takım belirleniyor. Lig şampiyonu ile yerel kupayı kazanan takımın karşı karşıya geldiği “Süper Kupa” formatı Avrupa’daki ülkelerin yarısında uygulanıyor. 30 ülkede Süper Kupa formatı bulunuyor. Bu ülkelerden 22’sinde Süper Kupa sezon öncesinde, sekizinde ise sezon içerisinde oynanıyor. 25 ülke ise Süper Kupa formatını uygulamıyor.
42 LİGİN İSİM SPONSORU VAR
İsim sponsorlukları futbolun değişmezleri arasına girdi. UEFA’nın raporunda liglerin isim sponsorluklarına ilişkin bilgi de verilmiş. 2021-22 sezonunda Avrupa’daki 42 ligin isim sponsoru bulunuyor.14 ligde isim sponsoru bahis şirketiyken,11 ülkede finansal hizmet veren şirketler liglerin isim sponsorluğunu üstlenmiş.13 ligin ise isim sponsoru bulunmuyor. İlginç bir bilgi de Litvanya ve Letonya’da, Çekya ve Slovakya’da, Ukrayna ve Ermenistan’da ligin isim sponsorluğunu aynı şirketlerin üstlenmiş olması. 25 ülkede yerel kupaların isim sponsoru bulunuyor. Kadın futbolunda ise Avrupa’daki liglerin yüzde 40’ına yakınında isim sponsoru var. 52 ligden 20’sinde isim sponsoru bulunurken, bu sponsorlardan sekizi finansal hizmet veren,12’si ise enerji, inşaat-emlak ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler
ERKEK VE KADIN TAKIMI BULUNAN KULÜP SAYISI 330
Avrupa futbolunda bünyesinde hem erkek hem de kadın takım bulunduran kulüp sayısı 330. 2021-22 sezonunda hem erkek hem de kadın takımlarının en üst düzey ligde mücadele ettiği kulüp sayısı ise 195. Fransa Ligue 1’de mücadele eden kulüplerin yüzde 90’ının kadın futbol takımı bulunuyor ve kulüplerden altısının kadın takımları en üst düzey lig olanDivision 1 Féminine’de mücadele ediyor.
Almanya Bundesliga’da ise kulüplerin yüzde 83’ünün kadın futbol takımı da var ve bunlarda yedisi Frauen-Bundesliga’da yer alıyor. Premier Lig’de yer alan 20 kulübün de kadın futbol takımı var.10 kulübün kadın futbol takımı “Super League”de bulunuyor.
UEFA’nın raporunda sadece ülke bazlı olarak değil, bölgesel olarak da kadın ve erkek futbol takımları bulunan kulüplere yer verilmiş. Kuzey Avrupa’da kulüplerin yüzde 53’ünün hem kadın hem de erkek futbol takımı bulunuyor. Bu oran, Doğu Avrupa’da yüzde 41,Orta ve Güney Avrupa’da yüzde 32, Balkanlar’da ise yüzde 15.
KADIN LİGLERİNİN YAYIN DEĞERI YÜZDE 52 ARTTI
Kadın futbolunda medya yayın hakları son yıllara gelişim yakaladı. İngiltere merkezli dijital spor yayınları platformu DAZN’un UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin küresel yayın hakkını alması ve bunun YouTube kanalını kurması, kadın futbolundaki son dönemdeki en önemli gelişmelerden biri.
Avrupa’daki kadın futbol liglerinin yayın haklarının değeri 2017-18 sezonundan bu yana yüzde 52 oranında arttı. Liglerin yüzde 35’i pay tv olarak adlandırılan belirli bir ücret karşılığı izlenilen platformlardan yayınlanıyor. Yüzde 24’ü liglerin sahip olduğu dijital platformlardan yayınlanan kadın futbolu liglerinin yüzde 13’ü ise açık kanallardan izleyiciyle buluşuyor. Bağımsız dijital platformlardan yayınlanan kadın futbol liglerinin yüzdesi ise 24.
Kaynak: TFF/TamSaha