Son dönemde Süper Lig ekiplerinin maçlarını oynadıkları yeni-eski neredeyse tüm stadyumların zeminlerinin futbol oynamaya elverişli olmadığı artık gözlerden kaçmıyor.
Gözlerden uzak alt liglerdeki saha zeminlerinin halini anlatmaya ise kelimeler yetmez.
Stadyum zeminlerinin neden bu halde olduğu ve neler yapılması gerektiğiyle ilgili olarak, uzun yıllar Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü’nde bu konuda görev yapan Peyzaj Mimarı Erol Yenidemirci ile görüştük.
Peyzaj Mimarı Erol Yenidemirci’nin son dönemde yapılan stadyumlarımızdaki çim zeminlerin çabuk bozulmasının nedenlerine dair dikkate değer detaylı tespitleri şöyle:
- Stadyumlarımızın çim zeminlerinin uzun yıllar hizmet edebilmesi için öncelikle drenaj sisteminin (saha içi ve çevresi drenaj kanallarının) titiz yapılması, kanallarda ve tabakalarda kullanılan kum ve çakıl malzemelerinin uygun nitelikli olması, serilecek rulo çimlerin spor çimi varyeteleriyle tesis edilmiş, kum zemine ekilmiş, yerinde bakımı iyi yapılmış, özelliğini yitirmemiş, herhangi bir hastalık taşımadığından emin olunmalı ve yabancı otlardan arındırılmış olması, uygun bir şekilde kesilerek serilecek stadyuma zarar görmeden taşınması, uygun bir şekilde stadyuma serilmesi gerekmektedir. Bu aşamalarda yapılabilecek hatalar saha zeminlerinin kısa zamanda bozulmasına yol açmaktadır.
2) Yeni yapılan stadyumlarımızın çatı sistemleri nedeniyle, çim zeminleri yeterli miktarda güneş ışığını alamamakta, bu nedenle yapay güneş lambaları kullanılmaktadır. Kullanılan lambaların hem sayısının yeterli olması hem de yeterli sürelerle kullanılması çimler için gerekli ve önemlidir. Bu durumun ihmali çim gelişmesini olumsuz etkilemektedir.
3) Yeni yapılan stadyumların büyük bir bölümünde çim zeminlerin altında, sulu sistem yada elektrikli sistem ısıtma sistemleri bulunmaktadır. Bu sistemlerin kış aylarında hava sıcaklık değerleri ve kar yağması durumlarına göre bilinçli bir şekilde ve uygun zamanlarda kullanılması önemlidir. Isıtma sisteminin bilinçli olarak kullanılmaması ve yanlış uygulamaları da saha zeminlerini olumsuz etkilemektedir.
4) Kapalı tip stadyumlarımızın bir diğer sorunu da, bölgelerimize göre değişmekle birlikte, ilkbahar, yaz ve sonbaharda stat içi nem durumunun iyi ayarlanması ve yeterli bir hava sirkülasyonunun sağlanma ihtiyacıdır. Bunun sağlanamaması halinde çim bitkisine zarar verecek başta mantari hastalıklar olmak üzere, çeşitli hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle yapay rüzgar fanların kullanılma ihtiyacı olmaktadır. Bu fanların kullanılma süresi, zamanı ve şiddeti bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Bu durumun eksik kalması da çim gelişmesini olumsuz etkilemektedir.
5) Gerek yapay güneş lambaları, gerek alttan ısıtma sistemleri ve gerekse yapay rüzgar fanları çok yoğun elektrik sarfiyatına yol açması nedeniyle, kulüpler bu cihazların kullanma sürelerini azaltabilirler. Tabi ki bu durum da çim zemin bakımını olumsuz etkiler. Yüksek elektrik faturalarının altından kalkabilmek için en doğru karar, tüm stadyumların çatılarına güneş enerjisi sistemleri kurmaktır. Bu şekilde çim bakımı için ihtiyaç olan elektrik üretimi sağlanabilir ve çim bakımında kullanılacak araç, gereç ve sistemlerin elektrik ihtiyacı bedavaya getirilebilir.
6) Yeni hizmete girecek stadyumlarımızda ender de olsa, genellikle kulüp baskısı yada siyasetçilerin seçimlerde oy alma amaçlı stadyumu biran evvel açma aceleciliği olabilmektedir. Henüz çim zemin hazır değilken erken müsabakaya açılan stadyumlarımızda, saha zemini olumsuz etkilenebilmekte ve toparlanması zaman alabilmektedir.
7) Stadyumlarımızda yapılan parti kongreleri, geniş kapsamlı toplantılar, bayram kutlamaları yada provaları, konserler ve ödül töreni gibi faaliyetler de saha zeminlerine olumsuz etki yapmaktadır.
8) Takımların müsabakalarını oynadıkları stadyumların çim zeminlerini aşırı antrenmanda kullanmaları ve özellikle istasyon çalışmaları yapmaları da çim zeminlerin bozulmasına yol açmaktadır.
9) Antalya, Adana ve Mersin gibi güney illerimizdeki stadyumlarda, yaz aylarındaki periyodlarda sıcak iklim çim türleri ile ara ekim yapılmasını, kış periyodu yaklaşınca da serin iklim çim türünün kullanılmasını gerektirmektedir. Bu işin zamanlaması önemli olup, özellikle serin iklim çim türü ile ara ekim uygulaması müsabakalarının devam ettiği döneme dek geldiği için, yapılan ara ekimin müsabakaya elverişli hale gelmesine olumsuz etki yapmaktadır.
10) Yeni stadyumlarımızdaki bakım zorlukları nedeniyle, zeminlerin her zaman müsabakalara elverişli halde tutulmasında önemli konulardan birisi de, stadyum yakınında en az 500-1000m2 civarında kalın kesime uygun, aynı çim varyeteleriyle tesis edilmiş, bozulan yerleri onarma amaçlı kullanılacak yedek çim parklarının oluşturulamamasıdır. Bu imkan hemen hemen hiçbir stadyumumuzda sağlanamadığı için, özellikle müsabaka sonrasında ortaya çıkan derin yırtılma ve yarılmaların, sezon arasında ya da sezon sonunda biran önce onarılmasını olumsuz etkilemektedir.
11) Müsabaka öncesi ve müsabaka sonrasında, sezon bitiminden yeni sezon başlangıcına kadar yapılması gereken işlemlerin aksatılması, olumsuzlukların giderilememesi, bakım araç gereç ve malzemelerin zamanında temin edilememesi de çim zeminlere olumsuz etki yapmaktadır.
12) Çim bakımında çok önemli olan; çim biçme makinası, çim kök ve yüzey havalandırma makinası, çim bakım traktörü, çim silindiri ve kumlama makinesi gibi alet ve ekipmanların uygun olmaması, eksik olması yada yeterli gelmemesi gibi etmenler de saha zeminlerinin bakımını etkilemektedir.
13) Stadyum çim zeminlerinin bakımlarının profesyonel bakım firmaları tarafından yapılmaması, bakımlarda kullanılan araç gereçlerin (gübre, çim tohumu, bakım kumu vb.) ihmal edilmesi, yeterli miktarlarda kullanılmaması, kök havalandırma, yüzey havalandırma ve kumlama gibi işlemlerin ihmali yada yeterli yapılmaması, uygun nitelikli ve spor çimi varyetesi olan tohum kullanılmaması, mantari hastalıklara karşı mücadelelerin yapılmaması ve bakım firmalarının ücretlerinin ödenememesi nedeniyle ortaya çıkan aksaklıklar da çim zeminlerin bozulmasına yol açmaktadır.
14) Çim zemin bakımlarından sorumlu yetkililerin işlerini iyi yapamaması, denetimleri aksatması ve bakım ihmallerinin olması da saha zeminlerine olumsuz etki yapabilmektedir.
15) Yeni yapılan stadyum çim zeminlerinin bir kısmı hibrit olarak yapılmaktadır. Bu sistemde yaklaşık oyun alanına 20-22 milyon adet sentetik çim dikilmektedir. Sahanın müsabakaya açıldığı ilk 1-2 yılda çim yırtılmalarına, yarılmalara ve sert krampon darbelerine karşı mukavemetli olmakla birlikte, sezon sonunda ezilen sentetik çimlerin uygun araç gereçlerle kaldırılmaması, zeminde biriken ölü doğal çim elyaflarının toplanarak, yeni sezon öncesi saha ara ekimlerinin nitelikli bir şekilde yapılamaması, hibrit zeminlerin de kısa zamanda bozulmasına ve ömrünün azalmasına yol açmaktadır.
16) Özellikle futbol müsabakalarında futbolcuların kullanıldığı ayakkabıların tabanlarındaki çivili sistemler de çim zeminlerde derin tahribatlara, yırtılma ve yarılmalara yol açmakta ve çim zeminleri olumsuz etkilemektedir. Çim ve zemine daha az zarar verecek teknolojik ayakkabıların geliştirilmesi de çim zeminler için faydalı olabilecektir.
17) Ayrıca İngiltere, Fransa, Almanya, İspanya, Hollanda ve Belçika gibi ülkeler, Ülkemize göre özellikle Lolium Perenne (İngiliz çimi)gibi çabuk çimlenen ve ara ekimlerde hızlı gelişen serin iklim türü çeşitlerine göre ekolojileri daha uygundur. Bu ülkelerin büyük bir bölümünde gece ve gündüz sıcaklık değerleri arasında aşırı fark olmaması, yağışların yeterli olması gibi etmenlerin çim bitkisi üzerine olumlu etkileri olmaktadır. Ayrıca bu ülkelerde, çim alanlarda özellikle mantari hastalıkların oluşmasına yol açacak aşırı sıcaklık yada kuraklıklar fazla görülmemektedir. Ülkemizin ekolojik konumu, iklimsel verileri, gece ve gündüz sıcaklıkları arasındaki yükseklikler, ülkemizin büyük bir bölümü için geçerli olduğu için, çim alanlarımızım bakımı için bir dezavantaj oluşturmaktadır.
18) Kulüplerin futbolcu transferlerine harcadıkları paraların çok daha az miktarını, stadyum çim zeminlerine harcama özverisini gösterememeleri, zemin bozulursa yenisini yaparız gibi basit düşünceler de çim zeminlerin korunamamasına ve çabuk bozulmasına yol açabilmektedir.
EROL YENİDEMİRCİ KİMDİR?
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığından 1988 yılında mezun oldu.1988-1992 yıllarında DSİ Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Park ve Rekreasyon Şube Müd.’de çalıştı.
1992 yılı Ağustos ayında eski adıyla Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne geçti. Bu kurumda emekli olduğu 2016 Ağustos ayına kadar, çim yüzeyli futbol sahaları proje çizimi, yapım ve çim saha bakımı ile sentetik yüzeyli atletizm pisti proje çizimi ve yapımı konularında birçok il ve ilçelerimizdeki açık spor tesislerinin yapılmasında görev aldı.
Gençlik ve Spor Bakanlığınca değişik illerde düzenlenen çim yüzeyli futbol sahaları bakımı ve yapımı üzerine düzenlenen seminerlerde konuşmacılık yaptı.
TOKİ yada Belediye eliyle yapılan stadyumların çim alanlarının projelendirilmesine, malzeme seçimi ve çim alanların tesisine yönelik çalışmalara Spor Bakanlığı’nı temsilen katıldı.
Bu kapsamda yeni yapılan; Afyon, Antalya, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, Mersin, Konya, Samsun, Sivas, Trabzon, Batman gibi stadyumlarda emekli olduğu tarihe kadar çalışmalara katılmıştır.
Emekli olduktan sonra 2 yıl, Kocaeli Merkezli Hilal Peyzaj firmasının genel koordinatörlüğünü yapmıştır.
Futbolda yöneticilik de yapan Erol Yenidemirci, Gençlerbirliği’nin pilot takımı olan Hacettepespor’da, 10 yıl süreyle (2008-2018 yıllarında) As Başkanlık ve Yönetim Kurulu Üyeliği de yapmıştır.
2017 yılında siyasete davet edilmesi ile aktif siyasete atılan Erol Yenidemirci, İYİ Parti Ankara İl Başkanlığı Kuruculuğu, Yönetim Kurulu Üyeliği, İl Başkan Danışmanlığı, 2018 Milletvekili seçimlerinde Ankara 1.Bölgede Ankara İl Başkanlığı seçim saha koordinatörlüğü, İl Delegeliği, Ankara İl “STK” Komisyon Başkanlığı, Çankaya İlçe Delegeliği ve Mahalle temsilciliği gibi görevlerde bulunmuş olup, aktif siyaset hayatına devam etmektedir.