Beslenme ve stres birbiriyle direkt bağlantılı iki konu…
Stresli olduğun zamanlarda kendini kaloriden zengin yiyecekleri tüketirken buluyorsan veya tam tersine, yemeden içmeden kesiliyorsan yalnız olmadığını bilmelisin.
Yaşam koşullarının getirdiği stres, yemek yeme alışkanlıklarını tamamen değiştiriyor. Hatta bununla da kalmıyor, metabolizma hızını bile olumsuz yönde etkileyebiliyor. Dünya çapında gerçekleştirilen araştırmalar ve birçok katılımcının dâhil olduğu testler, beslenme ve stres arasında önemli ilişkiler bulunduğunu gösteriyor.
Peki, stres katsayın arttığında neler oluyor da yeme alışkanlıkların değişiyor?
Metabolizma hızın, stres düzeyinden nasıl ve neden etkileniyor?
Hem bu soruların yanıtlarını verelim hem de her zaman çok kolay olmasa da stresten uzak kalman için birkaç ipucu paylaşalım.
STRES, HORMONAL DÜZENİNİ OLUMSUZ YÖNDE DEĞİŞTİRİYOR!
Yola çıktığında trafiğin bir türlü ilerlememesi, iş yerinde karşılaştığın güçlükler, okul yaşantında derslerinin tamamında başarı gösterememen, aile ve arkadaş çevrenle yaşayabileceğin tartışmalar…
Alt alta koyduğunda seni strese sokabilecek bunlar gibi birçok unsur var. Böylesi durumlarla karşılaştığında vücudun bu yaşananlara çeşitli fizyolojik tepkiler vermeye başlar. Stresli olduğun zamanlarda kendini iştahsız hissetmen doğaldır. Zira sinir sistemin, böbrek üstü bezlerine sinyal gönderip adrenalin hormonu salgılamanı sağlar.
Adrenalin, geçici olarak iştahını azaltır. Ancak her şeyin fazlası zarar olduğu gibi stresin de fazlası zararlıdır. Devam eden stres hâli, iştahını azaltan adrenalin yerine artık kortizol hormonu salgılamana neden olur. Kortizol, en ilkel içgüdülerden biri olan savaş ya da kaç tepkisini tetikler.
Stres hormonu olarak da adlandırılan kortizol, senin canının sıkkın olduğu zamanlarda çeşitli abur cuburlara, yağlı ve şekerli gıdalara sarılmana neden olan en temel sebeptir.
İştahını ve yemek yeme motivasyonunu artırarak beynin tarafından “ödül” şeklinde tanımlanan ama sağlığın için yararlı olmayan gıdalara yönelmeni sağlayan kortizol, bu tür gıdaları yoğun tüketerek rahatlamana yardım eder.
Ne var ki bu rahatlama, yüksek insülin seviyesi gibi yan etkileri de beraberinde getirir.
YÜKSEK METABOLİZMA HIZIN, STRES NEDENİYLE AZALIYOR!
Gündelik yaşamda karşılaştığın olaylar sonucunda seviyesi artan ve uzun süre devam edebilen stres, hormonal düzenini değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda metabolizma hızını da olumsuz yönde etkiler.
Seni, savaş ya da kaç düzeniyle baş başa bırakan kortizol, düzenli vücut fonksiyonlarını geçici olarak durdurur ve metabolizma hızının azalmasına sebep olur. Hâlihazırda stres seviyen yüksekse ve yararlı olmayan yağlı ve şekerli gıdaları yoğun şekilde tüketmeye başladıysan azalan metabolizma hızın, kilo almana zemin hazırlar.
Gerçekleştirilen testlerde, çevresel ya da işle ilgili strese maruz kalan bireylerin, stresten uzak kişilere kıyasla aynı yemeği tüketseler dahi, daha az enerji harcadıklarını ortaya koyuyor.
Bu veriler ışığında özellikle kadınların, yılda 10 kilogramın üstünde bir kilo artışı ile karşı karşıya kalabildikleri belirtiliyor. Halk arasında sıklıkla söylenen “Su içsem yarıyor,” gibi ifadelerin arkasında da strese bağlı metabolizma hız düşüşleri ve yine stres kaynaklı hatalı beslenmeyle başlayan insülin direnci bulunuyor.
STRESE BAĞLI YEME DAVRANIŞIN VARSA BUNLARI YAPABILIRSIN
Beslenme alışkanlıkların, strese bağlı olarak şekilleniyorsa ve stresten uzak kalarak daha sağlıklı beslenmeyi hedefliyorsan bunları yapmayı deneyebilirsin:
Eğer stres seviyen arttığında abur cubur tüketmek istiyorsan kabuklu çiğ kuru yemişlere yönelebilir, kuru meyvelerle bu isteğini bastırabilirsin.
Tükettikten sonra stres seviyeni azaltmaya yardımcı olabilecek sebze ve meyveleri öğünlerine ekleyebilirsin.
Doktoruna danıştıktan sonra kanındaki B12, magnezyum ve diğer vitamin-minerallerin değerlerini kontrol ettirebilir, gerekiyorsa vitamin-mineral takviyesi ile stres düzeyini azaltabilirsin.
Endorfin, serotonin, dopamin gibi hormonlar salgılamanı sağlayıp seni mutlu edecek egzersizlere yönelebilirsin.
Stres ve strese bağlı yeme alışkanlıklarından kurtulmak için sosyal çevreni zenginleştirebilir, sevdiğin insanlarla daha fazla vakit geçirerek içine girdiğin olumsuz rutinden kurtulabilirsin. (Kaynak: blog.decathlon.com.tr)
